1. Όλο και περισσότερος κόσμος μιλάει σήμερα για την ψυχοθεραπεία. Τι ακριβώς όμως είναι ?

 

Ψυχοθεραπεία είναι η θεραπεία ψυχικών διαταραχών και η λύση ψυχολογικών προβλημάτων, η οποία βασίζεται κατά κύριο λόγο στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου. Πρόκειται για μια διαδραστική διαδικασία μεταξύ 2 μερών (ή και περισσότερων όπως για παράδειγμα στη θεραπεία ζεύγους ή στην ομαδική ψυχοθεραπεία), με σκοπό την ελαχιστοποίηση της δυσφορίας που υπάρχει στο ένα μέρος όσον αφορά τη σκέψη ή/και τα συναισθήματα ή/και τη συμπεριφορά, με το θεραπευτή να έχει κάποια θεώρηση της αρχής, εξέλιξης, και αλλαγής της συμπεριφοράς καθώς και μια μέθοδο θεραπείας σχετική με τη θεωρητική αρχή και την επαγγελματική κατοχύρωση της άσκησης αυτής της μεθόδου.

 

2. Ακούγεται πολύ βαρύ, τεχνικό και απρόσωπο. Έτσι είναι και η ψυχοθεραπεία ?

 

Όχι, δεν είναι και δεν θα πρέπει να είναι. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη ανθρώπινη σχέση που χαρακτηρίζεται από κλίμα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και ελευθερίας έκφρασης. Μια σχέση στην οποία ένας βοηθά κάποιον να ικανοποιήσει τις ανάγκες του για επαφή, αναγνώριση, και ικανότητα αυτοδιάθεσης. Μια σχέση στην οποία κανείς μαθαίνει πώς να διορθώνει μη αποτελεσματικές σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές που εμποδίζουν την επίτευξη αυτών των αναγκών του.

​

Με άλλα λόγια η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία μάθησης με στόχο την αλλαγή. Μάθησης κάτι καινούργιου ή κάτι που έχει λησμονηθεί, μάθησης του πώς να μάθει κανείς κάτι ή ακόμη και να ξε-μάθει κάτι δεδομένο.

​

Με μια φράση, ψυχοθεραπεία είναι ένας τρόπος επίτευξης του Σωκρατικού ‘γνώθι σαυτόν’. Και αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μια διαπροσωπική σχέση που μόνο απρόσωπη και απόμακρη δεν μπορεί να είναι. 

​

3. Δηλαδή η ψυχοθεραπεία δεν είναι κάτι καινούργιο και ξενόφερτο, τουλάχιστον για την Ελληνική κοινωνία?

 

Η ψυχοθεραπεία έχει πολύ μακρά ιστορία με ρίζες που βρίσκονται στις αρχές του πολιτισμού μας. Το βλέπουμε αυτό καλύτερα διακρίνοντας 2 γενικές κατηγορίες από ιστορική-πολιτισμική σκοπιά (Bloch, S, 1979):

 

Η πρώτη είναι η θρησκευτική-μαγική. Σημαντικό στοιχείο σε αυτή την κατηγορία είναι το θειικό στοιχείο, και η θεραπεία εμπεριέχει μία ιδιαίτερη κατάσταση συνείδησης, στην οποία θεραπευτής και θεραπευόμενος μπαίνουν προσωρινά σε μια άλλη πραγματικότητα που χαρακτηρίζεται από φαινόμενα όπως μαντική, επικοινωνία με τον κόσμο των πνευμάτων και εξωσωματικές εμπειρίες. Οι πρώτοι λοιπόν θεραπευτές ήταν οι σαμάνοι και οι μάγοι των πρωτόγονων φυλών.

​

Η δεύτερη είναι η εμπειρική-επιστημονική κι έχει τις ρίζες της στον Ιπποκράτη. Προϋποθέτει πλήρη συνειδητότητα του θεραπευόμενου, απαιτεί θεωρητικό μοντέλο, θεραπευτικές μεθόδους και επιστημονική εκπαίδευση, καθώς και πολλές φορές επιστημονική τεκμηρίωση. Στη Δύση οι πρώτες επιστημονικές προσπάθειες θεραπείας αρχίζουν στα μέσα του 18ου αιώνα από τον Mesmer, και συνεχίζουν πιο αποτελεσματικά στο τέλος του 19ου αιώνα από τον Sechenov και τον Pavlov οι οποίοι έθεσαν τις βάσεις για τις θεωρίες της συμπεριφοράς, αλλά και από τους Charcot, Janet και Breuer που ανέπτυξαν ψυχολογικές θεραπείες. Η ποιο συστηματική όμως ψυχολογική θεώρηση αλλά και θεραπευτική μέθοδο ανήκει στον Freud, το τεράστιο έργο του οποίου αποτέλεσε τη βάση για την περαιτέρω εξέλιξη της ψυχοθεραπείας όπως την ξέρουμε σήμερα.

​

4. Και σήμερα τι ακριβώς γίνεται? Επειδή έχω ακούσει τόσα και τόσα διαφορετικά ονόματα και  προσεγγίσεις. Πως θα μπορούσα να διαλέξω κάποια από αυτές? Ποια είναι η καλύτερη ?

 

Υπάρχουν όντως πολλά είδη ψυχοθεραπείας και για τους περισσότερους ανθρώπους η επιλογή δεν είναι κάτι εύκολο (και γίνεται ακόμη πιο δύσκολο όταν κάποιος έχει άμεση ανάγκη βοήθειας).  Όλες όμως οι μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότερες ψυχοθεραπείες είναι σε κάποιο βαθμό αποτελεσματικές. Έτσι το θέμα δεν είναι ποια είναι η καλύτερη μέθοδος, αλλά στον συγκεκριμένο άνθρωπο με το συγκεκριμένο πρόβλημα πως μπορεί να βοηθήσει η συγκεκριμένη ψυχοθεραπεία και ο συγκεκριμένος ψυχοθεραπευτής.

​

Μπορεί κανείς να μελετήσει αρκετά, αλλά τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την προσωπική εμπειρία. Συνήθως η επιλογή της θεραπείας γίνεται είτε με παραπομπή από κάποιον ειδικό είτε με σύσταση κάποιου γνωστού. Και το σημαντικό εδώ είναι να κάνει κανείς το πρώτο βήμα. Να κλείσει ένα ραντεβού και να γνωρίσει τον άνθρωπο με τον οποίον τελικά θα επιλέξει να μοιραστεί ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού του και θα δουλέψουν μαζί για αρκετό διάστημα. Πολλές φορές αυτό γίνεται από διαίσθηση, αλλά όσο και να φαίνεται δύσκολο ή αδύνατο, ακόμη και μέσα στη μία ώρα (ή παραπάνω) της πρώτης συνεδρίας μπορεί κανείς να βγάλει πολλά συμπεράσματα και να αξιολογήσει την εμπειρία του. Ακόμη όμως και αν καταλήξει ότι δεν μπορεί να δουλέψει με τον συγκεκριμένο επαγγελματία, η ώρα αυτή έχει σίγουρα να του δώσει πάρα πολλά.

​

5. Και δεν είναι μια πολύ ακριβή υπόθεση η ψυχοθεραπεία ?

 

Αν κρίνει κανείς από τα χρήματα που πρέπει να δώσει για μια ώρα συζήτησης, ίσως και να πει ότι, ναι κοστίζει (αν και πάντα μπορεί κανείς τουλάχιστον να διαπραγματευτεί μια καλύτερη τιμή). Αν όμως υπολογίσει πόσο χρόνο και χρήμα μπορεί να χάσει κανείς για παράδειγμα σε ατελείωτες ώρες συζήτησης με φίλους και γνωστούς ψάχνοντας να βρει μια λύση που δεν έρχεται ποτέ, σε επισκέψεις σε γιατρούς για συμπτώματα που τελικά αποδεικνύονται ψυχοσωματικά, σε αυτοκαταστροφικούς τρόπους συμπεριφοράς και παροδικής εκτόνωσης, τότε ίσως και να μην είναι πολλά τα χρήματα της ψυχοθεραπείας.

​

6. Πόσο καιρό κρατάει αυτή η διαδικασία?

​

Η θεραπεία είναι εξατομικευμένη και η διάρκειά της εξαρτάται από αυτό που ζητά ο θεραπευόμενος και από αυτό που προτείνει ο θεραπευτής. Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να αντιμετωπίσουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα της ζωής τους, οπότε η θεραπεία μπορεί να έχει ένα περισσότερο υποστηρικτικό χαρακτήρα και να διαρκέσει συνήθως λιγότερο από θεραπείες ανθρώπων που στοχεύουν σε βαθύτερες αλλαγές. Όπως και να έχει, η θεραπευτική διαδικασία ολοκληρώνεται μετά από συνεννόηση και των δύο μερών έχοντας τόσο μια καθορισμένη αρχή όσο κι ένα ορισμένο τέλος.

​

7. Κάθε πότε πρέπει πηγαίνω?

​

Η συχνότητα της επίσκεψης είναι κάτι που συζητιέται και αποφασίζεται συνήθως στην αρχή της θεραπείας. Συνήθως μία φορά την εβδομάδα είναι αρκετό για τους περισσότερους με πάντα την έξτρα δυνατότητα κάποιας έκτακτης συνεδρίας σε περίπτωση ανάγκης. Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, αρκετοί αναγκαστικά επιλέγουν να δουλέψουν θεραπευτικά κάθε δεκαπέντε ημέρες. Σε κάθε περίπτωση, είναι προτιμητέο, να υπάρχει σταθερή ημέρα και ώρα της συνεδρίας, η οποία διαρκεί 50 λεπτά.

​

8. Και φθάνουν 50 λεπτά την εβδομάδα για να αλλάξουν τα πράγματα στη ζωή κάποιου ?

 

Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να βρουν άμεσα τη λύση σε ένα πρόβλημα. Ή θέλουν κάποιον να τους πει τι να κάνει. Κι αυτοί ίσως να μπορούν να ωφεληθούν πάρα πολύ σε πολύ λίγες μόνο συνεδρίες. Σε μια θεραπεία όμως ο θεραπευτής δεν είναι εκεί για να δώσει τη λύση σε ένα πρόβλημα ή να υποδείξει την κατεύθυνση. Είναι ένας συνοδοιπόρος σε μια μακριά διαδικασία αυτογνωσίας όπου θα συντροφέψει και θα υποστηρίξει. Και αυτό σίγουρα θέλει χρόνο και δέσμευση στη διαδικασία. Τα 50 λεπτά είναι ο προσωπικός χρόνος που δίνει κανείς στον εαυτό του για να κοιτάξει προς τα μέσα με ειλικρίνεια και θάρρος, έχοντας κάποιον εκεί για να τον βοηθήσει. Η δουλειά όμως δεν σταματάει εκεί. Συνεχίζει όλη τη βδομάδα χωρίς να το συνειδητοποιεί κανείς. Και αυτό γίνεται φανερό τις στιγμές που κάποιος θυμηθεί κάτι ή κάνει μια σύνδεση ανάμεσα σε σκέψεις, συναισθήματα ή γεγονότα.

​

9. Υπάρχει εχεμύθεια ?

 

Φυσικά και ναι. Ο ψυχοθεραπευτής δεσμεύεται από το επαγγελματικό απόρρητο. Ό,τι συζητιέται μέσα στον ψυχοθεραπευτικό χώρο, μένει εκεί. Υπάρχουν κάποιες πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις που το απόρρητο πρέπει να αρθεί και αυτό είναι κάτι που θα συζητηθεί συνήθως στις πρώτες συνεδρίες.

​

10. Μπορεί να χρειαστώ φαρμακευτική αγωγή ?

 

Η χρήση φαρμάκων συνίσταται σε οξείες καταστάσεις περιορίζοντας έτσι την περαιτέρω επιδείνωση του προβλήματος και προσφέροντας σχετικά άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων. Έτσι διευκολύνεται τόσο το ξεκίνημα όσο και η συνέχεια της ψυχοθεραπευτικής δουλειάς. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι για πολλούς ασθενείς ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας προσφέρει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

​

Πρέπει να τονισθεί ότι ο ψυχοθεραπευτής, εφόσον δεν είναι ιατρός, δεν μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα (και ούτε πρέπει να συμβουλεύει σχετικά με αυτά). Έτσι, όποτε κρίνεται απαραίτητο ή επιθυμητό, υπάρχει συνεργασία ενός ψυχιάτρου και ενός ψυχοθεραπευτή.

​

11. Τελικά, πρέπει όλοι να πάμε για ψυχοθεραπεία?

 

Φυσικά και όχι! Κανένας μας δεν έχει τα ίδια βιώματα και τις ίδιες καταβολές. Κάποιοι γεννηθήκαμε με περισσότερα ή λιγότερα εφόδια να ξεπερνούμε τις δυσκολίες που έχει η ζωή. Κάποιοι διαλέξαμε μια πορεία που τους εξόπλισε με περισσότερα ή λιγότερα εφόδια. Και κάποιοι ήμασταν λιγότερο ή περισσότερο τυχεροί.

​

Όμως όλοι μας, όπως έχουμε τα δυνατά έτσι έχουμε και τα αδύνατα σημεία μας, τα τυφλά σημεία, που πιθανώς μας φέρνουν αντιμέτωπους με τις ίδιες καταστάσεις ξανά και ξανά. Και βέβαια σε αυτό το σημείο έρχονται να βοηθήσουν οι καλοί φίλοι, οι συγγενείς, κάποιοι γνωστοί, ή δάσκαλοι. Και μπορεί αυτό να μας είναι αρκετό. Μπορεί όμως και όχι.

​

Όλοι (ή τουλάχιστον οι περισσότεροι) μεγαλώνουμε μαθαίνοντας όλο και περισσότερα και εξελισσόμαστε μέσα από αυτά που συμβαίνουν σε εμάς αλλά και στους γύρω μας. Η ψυχοθεραπεία βοηθά σε αυτό. Δεν είναι όμως ούτε ο μοναδικός τρόπος, ούτε και πανάκεια για όλα.

​

​